ЕЛУ

lat: ELÝ

с а н. Қырық тоғыз бен елу бірдің арасындағы есептік сан; жүздің жарымы, бес он; 50 санының атауы.

Миллион шырпыны (күкіртті) ұштастырып тіресек, ұзындығы елу шақырымдай шоқ болады. Шаштың бір түгі милион рет жуандаса - жуандығы алпыс құлаш бағана болады. Ахметтің екінші жылдық «Тіл-құралы» 120 бет болмай, милион бет болса, қалыңдығы елу шақырым кітап болады (Х.Досмұхамедұлы, Таңд.).

1738-інші жылы сүмбіленің ішінде Әбілқайыр ханмен бірге бағынуға ант беріп, қол қойған елу алты кісі мына рулардан: 17 кісі арғын, 7 адам найман, 4 адам қыпшақ, 2 адам- тама, 10 адам - табын, 3 адам-жағалбайлы, 1 адам - кердері, 4 адам - алаша, 2 адам - байбақты, 2 адам - жаппас, 2 адам - масқар, 1 адам-шөмекей, 1 адам - кете (Х.Досмұхамедұлы, Таңд.).

Ұзыны да, көлденеңі де елу шақырым қалың орманның іші толған партизан (З.Ақышев, Ақбел.).

// Елу жас.

Елуге келген, шашы бурыл тартқан,

Көзінің түсі оңып, нұры қайтқан.

Жүріс-тұрыс сүйтсе де жас жігіттей,

Қуатына жарамас шал деп айтқан (Абай, Тол. жин.).

Біздің Темекең сол жылы елуге келген-ді (І.Есенберлин, Алтын.).

Елуде інілерге шал атанып,

Риза боп елжірейсің сәлемдессе,

«Шал» аты жүз келсе де айырылмайды,

Шараң жоқ, қара жерге енді енбеске (К.Әзірбаев, Таңд. шығ.).

Еңсеңе әлі-ақ бір күн мінеді елу ,

Қазанның қара түнек бұлтындай-ақ (О.Шораяқов, Шайыр).

Елуге келген шақта қатын дейді,

Онан соң кемпір келе жатыр дейді.

Ер-әйел төрт кезеңмен аяқтайды,

Қара жер табандағы ақыр жейді (К.Әзірбаев, Таңд. шығ.).