зат есім. анатомиялық. <латын тілі. cor> 1. Қан айналу жүйесінің көкірек қуысының сол жағына қарай орналасқан басты мүшесі. Әйелдер маған қарсы жүрді. Әлгінде ғана біркелкі соғып тұрған ж үр е г і м лезде дүрсілдеп қоя берді (М.Дүзенов, Ақәже). Ж ү р е к – адам мен жануарлардың қан айналу жүйесінің орталық органы; қанды артерия жүйесіне айдайды және оның веналарға қайтып оралуын қамтамасыз етеді (ҚҰЭ). Бұл айтылған витаминдердің ж ү р е к пен қан тамыр аурулары кезінде денеде жеткіліксіз болатыны анық (Б.Омаров, Жүрек. ауру.). 2. діни. Иманның тұрағы. Алла тағалаға сенім мекені. Ислам дінінде ж ү р е к адамның өзегі, дәні саналады. Адам ж ү р е к п е н жетіледі, бойындағы бар игі қасеит жүректен шығады (ҚҰЭ). Ж ү р е к қандай болса, адам да соның ыңғайымен қалыптасады. Иман ұяламаған ж үр е к к е перде тұтылып, кір шалады. Мұндай ж ү р е к жаратқанды танып білуге қабілетсіз. Иманды адамның жүрегі нұрланып тұрады, ол қайрат пен ақылға бағынбайды, жақсылыққа қуанады, жамандыққа ермейді. Ақиқат ауылын тапқан ж ү р е к алдамайды, алаламайды, адалдықтан айнымайды (ҚҰЭ). 3. ауыспалы мағына. Кісінің жан дүниесі, рухани сезімі. – Е, біз міндеттен құтылдық. Ендігі жерде өз ж ү р е г і ң н і ң қалауы білсін (Р.Тоқтаров, Терістік.). Ж ү р е к т і кетті жылытып, Бір ауыз тіл қатқаның. Өзімді-өзім ұмытып, Айтар жауап таппадым (Қ.Ұябаев, Отты жыл.). Жұмақты кіріп көргендей, Сайран етіп жүргендей. Басқаны ж ү р е к ұмытып, Дәуренді сонда сүргендей. Жапырақтар да сыбдырлап, Қарсы тұрған – төнгендей (С.Торайғыров, Алаш ұраны). Ж ү р е г і м д е жоқ алдамшы бөтен ой, Алдай алсаң – сен-ақ алдап кете ғой. Тағдырды адам мойындаған секілді, Махаббатты мойындайды екен ғой                    (Т. Молдағалиев, Шақырады.). 4. ауыспалы мағына. Саяси-әкімшілік орын, орталық. Отанымның ж ү р е г і – Москва ұлы шаһарым. Бұрынғыдан мың есе Арта түссін қаһарың (Өлеңд. жин.). «Өрлік» селосы... Әлгі әйгілі «Передовик» колхозының ж ү р е г і осы село (М.Сатыбалдиев, Жартас.). 5. ауыспалы мағына. Қайнар көзі, тірегі. Тіл – ұлтымның ж ү р е г і Лүпілін Алла қолдаған. Тіл – елдіктің тірегі Ежелден тағдыр жолдаған (К.Салықов, Жезкиік). 6. ауыспалы мағына. Ғашық, сүйген жар. Адал жарың – бірге соққан ж ү р е г і ң. Жақсы ұлың – жер бетінде тірегің. Жақсы қызың – мәңгі сөнбес шырағың, Немерелер – кеш көркейтер легің (К.Салықов, Жезкиік). 7. ауыспалы мағына. Көңіл. Жан жарының қамқоры да қорғаны, Жатқан шығар аппақ болып ол дағы!.. Жақсылардың ж ү р е г і н д е й тап-таза Жауған қарды еске алсаңдар болғаны! (C.Жиенбаев, Алтын қалам). Ж ү р е г ім е жақын сенің есімің, Әкем десем, анам десем несі мін. Жарқыраған көк тасыңда көшеңнің ізі қалған Сәкен бәтеңкесінің (Т.Айбергенов, Мен саған.). Әмудің арғы бетінен Арқалап келдім көп ойды. Ж ү р е к т і ң ыстық отымен, Мархабат, қарсы ал, Кегейлі! (Т.Айбергенов, Мен саған.).