ƏН

lat: ÁN

мəтіні жəне əуезе сазы бар музыкалық шығарма. Байырғы ортаның тұрмыс-тіршілігі, мұң-мұқтажы, болмысы, арман-аңсары əн бойынан көрініс табады. Адам туғаннан бастап, бақи дүниеге аттанар сəтіне дейінгі кезеңі әнмен өрнектеліп, ғұмырындағы үлкенді-кішілі барша құбылыс әнге арқау болады.                                                                                                            Қазақтың дарқан жерінің кеңдігімен байланысты əр өңір әнінің де сыр-сипаты, өзіндік ерекшеліктері бар. Қазақ өнертанушы ғалымдары қазақ әндерін сипатына қарай үлкен-үлкен бес топқа бөліп қарастырады. 1. Қазақ жерінің орталық жəне солтүстік өңіріне тəн әндер; 2. оңтүстік жəне Жетісу өңірінің ән өнері; 3. Батыс өңір әндері; 4. Сыр бойының ән дəстүрі; 5. Қазақстанның шығыс өңірінің (Шығыс Түркістан, Алтай, Баян Өлке) әндері. Бұл жіктеулер музыкалық дəлелдермен де, талғамымен де, бітім-болмысымен де əрбір өңірдің əуен-сазы мен қайырым-нақышында өзіндік белгілері бар екендігін байқатады.                                                                                                                                                                                                          Əн поэтикалық жəне музыкалық шығармалардың бірлігінен туған, өлең сөзі мен əуені ажырамастай бірлікте қабысқан синкретті жанр. Байырғы ортада белгілі бір адамның өлең мəтініне арнайы ән жазу, əуен шығару дəстүрі болмаған. Көп жағдайларда өлең сөзді шығарушы адам сөзіне қоса әнін де шығарып отырған. Тыңдаушыны баурап алатын да, жан толқынысына түсіретін де ән. Жақсы өлеңнің өзі жадағай шыққан әнмен шырқалса, өңі кетіп, сезім күйлерін əсерлендіре алмай, тартымсыз болып тұрады. Ал әні жақсы өлең сөз естіген адамның құлағынан кетпей жаңғырып, əсерлі сезімге бөлейді.                                                                                                                                                                                                                Ән халықтың рухани мəдениетінің көрсеткіші. Халықтың даму, өсіп өркендеуі мен құлдырауын, талғам-түсінігі мен болмысын, дүниетанымы мен басып өткен тарихи өткелдерін танытатын өнер түрі.