з а т. 1. Есіктің маңдайшасына қарама-қарсы, төменгі жағындағы жерге, еденге тиіп тұратын көлденең ағашы. Қазақ үйлерінің сүйегі – кереге, уық, шаңырақ, маңдайша, таяныш, т а б а л д ы р ы қ, сықырлауық деп аталатын ағаш құралдардан тұрады (С.Қасиманов, Қаз. қолөнері). Т а б а л д ы р ы қ пен маңдайшаның екеуінде екі тобыршық бар, ол сықырлауықты жауып тұрады (ҚҰЭ). Т а б а л д ы р ы қ пен маңдайша қайыңнан, ал басқалары тал, қара мойыл, терек сияқты ағаштардан жасалады. Қазақ халқы т а б а л д ы р ы қ т ы аса қастерлеп, қадір тұтқан. «Табалдырықтан биік тау жоқ», «Табалдырықты баспа» деп, оның қадір-қасиетіне жоғары мән берген (ҚҰЭ). // Есіктің кіреберісі, ішке қарай аттап өтетін жер. Т а б а л д ы р ы қ т а н бастап төрге дейін төселген түкті кілемдер табаныңнан тар былқ-былқ етеді (Ғ.Мүсірепов, Таңд. шығ.). Мен кебісімді т а б а л д ы р ы қ т ы ң сыртына тастадым (Ж.Аймауытов, Шығ.). 2. к е н. Металлургиялық пештердің әртүрлі шалаөнімдерді шығаруға арналған арнаулы бөлігі. Қож т а б а л д ы р ы ғ ы н ы ң биіктігі былау ішіндегі балқыманың биіктігін анықтайды (Қаз. тілі термин. Кен.). 3. к е н. Шөктіру мәшинесінде тор бетіндегі заттың үстіңгі қабатындағы жеңіл фракцияны келесі камераға немесе қалдық науаға белгілі мөлшермен түсіру үшін орнатылған тетік. Т а б а л д ы р ы қ т ы көтеру немесе түсіру арқылы (биіктету немесе аласарту) өтетін заттың шығынын реттеуге, соның нәтижесінде технологиялық көрсеткіштерді өзгертуге болады (Қаз. тілі термин. Кен.). Мыс, т а б а л д ы р ы қ биіктеген сайын қалдықта жоғалым азаяды, ал ауыр фракция (концентрат) шығымы көбейіп, одан пайдалы құрамбөлікті бөліп алу дәрежесі өседі, бірақ концентрат сапасызданады (Қаз. тілі термин. Кен.).