ТОЙ

lat: TOI

1 з а т. 1. э т н. Адамның дүниеге келуі, үй болуы, не түрлі қуанышты кезеңдерін атап өту дәстүріне сәйкес өткізілетін дүбірлі, қазақ халқының мәдени өмірінде ерекше орын алатын салтанатты жиыназақтың дәстүрлі тойына әдетте той иесінің отбасы, жақын туысы, көрші-қолаңы, алыс-ағайыны, құда-жегжаты, дос-тамыры, ауыл-аймағы шақырылады, әрбір қуанышты оқиғаға қатысты той суенарийі әртүрлі болады, қалыптасқан әдет-ғұрыптар бойынша өзіндік ырым-жоралғы, жал-жосыны, тарту-таралғы, сый-кәделерімен атқарылады]. Т о й болса тон киелік, жүр, баралық, Бірімізді біріміз аударалық. Ат арықтар, тон тозар, қадір кетер, Күлкіні онша күйлеп, шуламалық (Абай, Тол. жин.). Береді тойға жас сән, жасқа т о й сән, Өленді айта алмайсың асқа тойсаң: Өленді он екі алуан қаптатайық Осындай бас қосқанда қасқа-жайсаң (Қара өлең). 2. Біреудің мерейлі қуанышы не бір салтанаттың, мерекенің құрметіне байланысты өткізілетін жайылған дастархан, дүбірлі, қуанышты жиын, думан. Ән демекші, мектеп т о й ы н а арнап сауық кешін өзірлеу керек-ау - деді мұғалім (Б.Майлин, Шығ.). Ол күнді жаңа жылдың басталған күні яғни «ұлыстың ұлы күні» деп т о й жасайды (М.Ғабдуллин, Қаз. ауыз әдеб.). Азербайжанды аралап Низами т о й ы н а н оралған сапарында сол кезде Қостанайда тұрған Қасым телеграмма берді (С.Мәуленов, Үркер.). 3. а у ы с. Кең, дарқан (көңіл). Достық үшін қол жетпестен құс ілген Көкірегім ұлы дарқан т о й мынау. Кейбір жанның ақ ниеті үшін мен Құрбан болсам деймін-ау (Тйбергенов, Мен. ғашық.).